Νευροπλοήγηση είναι το σύνολο των τεχνολογιών με την βοήθεια υπολογιστή που χρησιμοποιείται από τόν νευροχειρουργό για την καθοδήγηση ή "πλοήγηση" εντός των ορίων του κρανίου ή της σπονδυλικής στήλης κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Το σύνολο αυτό ονομάζεται Νευροπλοηγός.
Ο σκοπός της ανωτέρω τεχνολογίας ήταν να δημιουργήσει ένα μαθηματικό μοντέλο που περιγράφει ένα σύστημα συντεταγμένων για το χώρο εντός μιας κλειστής δομής, όπως το κρανίο.
Αυτό το "σύστημα συντεταγμένων" χρησιμοποιεί σημεία αναφοράς για να περιγράψει με μεγάλη ακρίβεια τη θέση των δομών εντός αυτής. Η τεχνολογία αυτή βελτιώθηκε σε μεγάλο βαθμό με την εφαρμογή της ανατομίας του σώματος στερεοτακτικά,με την εμφάνιση των σύγχρονων τεχνολογιών νευροαπεικόνισης, όπως η αξονική τομογραφία (CT) και η μαγνητική τομογραφία (MRI) καθώς και με τις συνεχώς αυξανόμενες δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Ο χειρουργός στη συνέχεια προσαρμόζει αυτά τα δεδομένα για να στοχεύσει συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου,έχοντας καθ΄όλη την διάρκεια της επέμβασης εικόνα των πέριξ της βλάβης νευροαγγειακών δομών. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί η ολική αφαίρεση μιάς εγκεφαλικής βλάβης τις περισσότερες φορές.
Η χειρουργική επέμβαση με το Gamma Knife, αναφέρεται συχνά ως η "χειρουργική χωρίς νυστέρι", επειδή δεν πραγματοποιείται κάποια τομή, ενώ παράλληλα, ελαχιστοποιείται ο πόνος και οι πιθανές επιπλοκές της ανοιχτής χειρουργικής επέμβασης. Γίνεται με τοπική αναισθησία και ο ασθενής σηκώνεται αμέσως, ενώ η παραμονή του στο νοσοκομείο διαρκεί ένα 24ωρο.Επίσης, εξασφαλίζεται η καλύτερη ποιότητα ζωής.
Οι παθήσεις που θεραπεύονται με Gamma Knife είναι: Οι όγκοι εγκεφάλου(Μηνιγγιώματα, νευρινώματα, γλοιώματα, μεταστάσεις, όγκοι υπόφυσης, επίφυσης κ.λ.π.), οι όγκοι βάσεως κρανίου (Χορδώματα, χονδροσαρκώματα, καρκινώματα, παραγαγγλιώματα), οι οφθαλμικοί όγκοι (Μελανώματα) αλλά και οι αγγειακές βλάβες (Αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες, σηραγγώδη αιμαγγειώματα), η Νευραλγία του τριδύμου νεύρου, η Νόσος του Πάρκινσον και η Επιληψία.
Η ανάγκη χειρουργικής αντιμετώπισης των παθήσεων του εγκεφάλου με την μεγαλύτερη ακρίβεια, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι βλάβες στους ευαίσθητους εγκεφαλικούς σχηματισμούς και παράλληλα να εξασφαλισθεί η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, οδήγησε στην ανάπτυξη των στερεοτακτικών συστημάτων. Σταδιακά, οι στερεοτακτικές τεχνικές εξελίχθηκαν σε ανεξάρτητο κομμάτι της Νευροχειρουργικής, λόγω της πολυπλοκότητας της δομής του εγκεφάλου και της ανάγκης για ακρίβεια και σεβασμό του εγκεφαλικού ιστού.
Ο συνδυασμός της αξονικής και της μαγνητικής τομογραφίας με τις αυξημένες πλέον σε ευκρίνεια απεικονιστικές δυνατότητες της στερεοταξίας ,καθώς και ο διεγχειρητικός νευροφυσιολογικός έλεγχος του στόχου, οδήγησαν σε έξαρση σήμερα των σύγχρονων στερεοτακτικών εφαρμογών. O στερεοτακτικός εντοπισμός είναι βασικός για την διενέργεια ενδοκρανιακών βιοψιών μεγίστης ακρίβειας, αποτελεσματικότητας και ελάχιστου τραύματος, για την θεραπεία κινητικών δυσλειτουργιών και πόνου, για την εμφύτευση καθετήρων τύπου Ommaya, καθώς και για τον ασφαλή χειρισμό ενδοσκοπίων και την πλοήγηση επικεντρωμένης δέσμης ακτινοβολίας, όπως το γ-Knife.
Τα σύγχρονα συστήματα στερεοταξίας έχουν μεγάλη ακρίβεια στην στόχευση, που μπορεί να φτάσει και τα 0,3mm,συνοδεύονται από υπολογιστικές μονάδες σχεδιασμού όπου, μέσω της επεξεργασίας των εισαγομένων εικόνων της αξονικής και μαγνητικής του ασθενούς και σε συνδυασμό με τον άτλαντα του εγκεφάλου, είναι δυνατή όχι μόνο η στόχευση με την παραπάνω αναφερόμενη ακρίβεια, αλλά ακόμη και η χάραξη ασφαλούς πορείας διέλευσης.
Σήμερα η στερεοταξία βρίσκει εφαρμογές στην λήψη βιοψιών από στόχους που βρίσκονται βαθιά στον εγκέφαλο, με ελάχιστο χειρουργικό τραύμα, υπό τοπική νάρκωση και με μεγάλη ακρίβεια. Επίσης μπορούμε να εμφυτεύσουμε στερεοτακτικά σωληνίσκους, που καταλήγουν σε υποδόρια ρεζερβουάρ ,μέσω των οποίων με ευκολία μπορούμε να κενώνουμε και να ελέγχουμε κυστικές βλάβες ,η να εγχέουμε σκευάσματα σε κυστικούς όγκους.
Επιπλέον με την στερεοταξία μπορούμε να παροχετεύσουμε ενδοεγκεφαλικά αιματώματα ,η να οργανώσουμε μια στερεοτακτικά κατευθυνόμενη κρανιοτομία για την αφαίρεση δύσκολα εντοπιζόμενων και μικρών όγκων. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε στερεοτακτικό σύστημα για την διενέργεια ασφαλούς ενδοσκοπικής επέμβασης στον εγκέφαλο.
Στο πλαίσιο της λειτουργικής νευροχειρουργικής μπορούμε να καταστρέψουμε επιλεκτικά και με μεγάλη ακρίβεια στόχους ,η να τους διεγείρουμε με την εμφύτευση ηλεκτροδίων που συνδέονται με διεγέρτες και να θεραπεύσουμε το χρόνιο ισχυρό πόνο, κινητικές διαταραχές όπως νόσος του Πάρκινσον ,η δυστονία, και ο συγγενής τρόμος και ψυχιατρικά νοσήματα.
Με τη συνεχή εξέλιξη των στερεοτακτικών συστημάτων και των υλικών εμφύτευσης, θα διευρυνθούν οι εφαρμογές, καθώς και τα νοσήματα του εγκεφάλου που θα απαιτούν στερεοταξία. Αν η έρευνα των βλαστικών κυττάρων αποδώσει, η ακριβής εμφύτευσή τους θα απαιτεί στερεοτακτική μέθοδο.
Η νευροενδοσκόπηση είναι η χρήση του ενδοσκοπίου στη Νευροχειρουργική. Το ενδοσκόπιο είναι χειρουργικό εργαλείο με το οποίο γίνεται η χειρουργική επέμβαση μέσα σε ένα όργανο του σώματος, μέσω μικροκάμερας.
Η νευροενδοσκόπηση τα τελευταία χρόνια,λόγω της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας(οπτικά μέσα, κάμερες υψηλής ανάλυσης,πηγές φωτισμού) εφαρμόζεται σε ένα μεγάλο αριθμό νευροχειρουργικών επεμβάσεων.
Είναι η χρήση ηλεκτροφυσιολογικών μεθόδων, όπως το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG), το ηλεκτρομυογράφημα (EMG)και τα προκλητά δυναμικά για την παρακολούθηση της λειτουργικής ακεραιότητας ορισμένων νευρικών δομών (π.χ., των νεύρων, του νωτιαίου μυελού και τμημάτων του εγκεφάλου) κατά τη διάρκεια μίας νευροχειρουργικής επέμβασης.
Ο σκοπός της είναι να καθοδηγήσει τον χειρουργό και να μειώσει τον κίνδυνο βλαβών των ανωτέρω δομών.
Είναι μία θεραπεία που δεν χρήζει νοσηλείας,μη επεμβατική.Χρησιμοποιεί παλλόμενο μαγνητικό πεδίο για να ερεθίσει τον εγκέφαλο και να τον επαναφέρει σε μία κατάσταση ισορροπίας. Οι ασθενείς δεν χρειάζονται αναισθησία,μπορούν δε να συνεχίσουν τις καθημερινές δραστηριότητες τους αμέσως μετά το τέλος της θεραπευτικής συνεδρίας.
Οι μαγνητικοί παλμοί περνούν εύκολα μέσα από το κρανίο, και προκαλούν ήπια ηλεκτρικά ρεύματα τα οποία διεγείρουν τα νευρικά κύτταρα στη στοχευμένη περιοχή του εγκεφάλου. Το μαγνητικό πεδίο δεν διαφέρει κατά πολύ από εκείνο της Μαγνητικής τομογραφίας.
Ο εγκεφαλικός ερεθισμός, εστιάζεται στους ηλεκτρικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου οι οποίοι προκαλούν εντοπισμένες αλλαγές στους χημικούς μηχανισμούς. Με απλά λόγια, η τοπική εφαρμογή μαγνητικού πεδίου στον εγκέφαλο προκαλεί δίοδο ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο τροποποιεί τους νευροδιαβιβαστές με αποτέλεσμα την καλύτερη λειτουργία τους. Επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση έχει δοκιμαστεί ως ένα μέσο θεραπείας για διάφορες νευρολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές όπως:
• Της ημικρανίας
• Του εγκεφαλικού επεισοδίου
• Της νόσου του Πάρκινσον
• Της δυστονία
• Των εμβοών
• Της κατάθλιψης
Παρά το γεγονός ότι η διακρανική μαγνητική διέγερση θεωρείται γενικά ασφαλής, ο μεγαλύτερος άμεσος κίνδυνος είναι η σπάνια εμφάνιση επιληπτικών κρίσεων και η λιποθυμία.
